Μύκητας.. ένας συχνός και ενοχλητικός επισκέπτης !!
Ποια είναι η σχέση του με τον άνθρωπο? Τι επιπτώσεις έχει στην υγεία και στην καθημερινότητά μας?
Αναγνωρίστε τον και αντιμετωπίστε τον με ψυχραιμία.
Τα δερματόφυτα είναι οι συχνότεροι μύκητες που μολύνουν τον άνθρωπο.Μπορούν να μολύνουν υγιείς οργανισμούς χωρίς να απαιτούν κάποια βλάβη της ανοσίας τους η κάποια πύλη εισόδου για να εισχωρήσουν μέσα σε αυτόν.
Τρέφονται αποκλειστικά με κερατίνη η οποία βρίσκεται στη δομή του δέρματος, στα νύχια και στα μαλλιά.Τα δερματόφυτα κατατάσσονται παραδοσιακά σε τρείς κατηγορίες: τα ανθρωπόφιλα, τα ζωόφιλα και τα γεώφιλα.
Τα ανθρωπόφιλα μεταδίδονται από άνθρωπο σε άνθρωπο κυρίως έμμεσα όταν θραύσματα του μύκητα αποκολλιούνται κι επικάθονται σε διάφορες επιφάνειες απ όπου μπορεί περνώντας κάποιος κι ερχόμενος σε επαφή να τα κολλήσει.
Τα ζωόφιλα μολύνουν κυρίως ζώα (σκύλους, γάτες, ποντίκια κλπ) και μολύνουν τον άνθρωπο που έρχεται σε στενή επαφή μαζί τους.
Και τα γεώφιλα τα οποία ζουν στο χώμα και πολύ σπάνια κολλάνε στον άνθρωπο με την άμεση επαφή.
Οι μυκητιασικές δερματικές λοιμώξεις, απασχολούν πολύ συχνά και τα δύο φύλλα κάθε ηλικίας.
Οι μύκητες εμφανίζουν τεράστια ποικιλία και υπάρχουν παντού είναι μονοκύταροι ή πολυκύτταροι ευκαριωτικοί οργανισμοί. . Η εντόπιση δεν αποκαλύπτει αναγκαστικά το υπεύθυνο είδος του μύκητα, αν και τα διάφορα είδη δερματοφύτων παρουσιάζουν προτίμηση για συγκεκριμένες θέσεις του σώματος
Ο μύκητας κάντιτα (candida)π.χ. ζει κανονικά στο δέρμα ή στο έντερο μας ως σαπρόφυτο και δεν προκαλεί προβλήματα. Μπορεί όμως κάτω από ορισμένες συνθήκες, να αναπτυχθεί παθολογικά και να προκαλέσει μυκητίαση (την καντιτίαση).
Οι μύκητες τρέφονται από τους νεκρούς ιστούς μας. Γι αυτό και τους συναντάμε στο σώμα, στα μαλλιά, στα νύχια αλλά αναπτύσσονται επίσης σε πτυχώσεις του δέρματος, όπως εκείνες στην βουβωνική χώρα ή ανάμεσα στα δάχτυλα αλλά και στα γεννητικά όργανα ανδρών και γυναικών
Στο δέρμα (σώμα και πρόσωπο)
Τα δερματόφυτα ευδοκιμούν σε ζεστές, υγρές περιοχές, όπως οι πτυχώσεις του δέρματος Η θερμότητα και η υγρασία βοηθούν τους μύκητες αναπτυχθούν και να ευδοκιμήσουν, γεγονός που καθιστά τα συμπτώματα πιο συχνά σε περιοχές όπου ιδρώνουν περισσότερο και δεν αερίζονται εύκολα όπως είναι μασχάλες, κάτω από το στήθος, οι μηρογεννητικές-βουβωνικές πτυχές. Εκδηλώνονται με κοκκινωπές κηλίδες με υπόλευκα σημεία (candida albicans)
Το ringworm επίσης, είναι ένας εξαιρετικά μεταδοτικός μύκητας που μπορεί να εξαπλωθεί με πολλούς τρόπους στο δέρμα του προσώπου και του σώματος ακόμη και μέσα στα μαλλιά και να τον κολλήσετε από ένα μολυσμένο άτομο, ζώο, αντικείμενο, ακόμη και από το έδαφος. Εμφανίζεται με μορφή δακτυλιδιού με φολιδωτά όρια το οποίο σταδιακά η περίμετρός του μεγαλώνει. Στα σημεία αυτά παρατηρείται πτώση των τριχών. Εάν διαπιστώσουμε λοιπόν ότι το κατοικίδιο μας παρουσιάζει στρογγυλά σημεία χωρίς τρίχωμα, το πιθανότερο είναι να πάσχει από δερματοφυτία.
Hποικιλόχρους πιτυρίαση επίσης εκδηλώνεται συχνότερα το καλοκαίρι με τη μορφή κηλίδων, οι οποίες μπορεί να είναι από γαλακτόχρωμες, καστανές ανοιχτές ή σκουρόχρωμες γι’αυτό και ονομάζεται και ποικιλόχρους.
.
Στα άκρα
Τα δερματόφυτα εντάσσονται στους μύκητες και είναι οι κυριότεροι ένοχοι των μολύνσεων αυτών.
Βρίσκονται σε πολλούς διαφορετικούς εσωτερικούς και εξωτερικούς χώρους. Ιδιαίτερα ευδοκιμούν στο θερμό και υγρό περιβάλλον των πισίνων, ντους, αποδυτηρίων και άλλων χώρων που χρησιμοποιούν οι αθλητές, γι’ αυτό και τα πόδια θα πρέπει να παραμένουν στεγνά και τα παπούτσια να αερίζονται συστηματικά.
Οι μύκητες στα πόδια, εκδηλώνονται με δερματικό εξάνθημα, φουσκάλες, αμυχές στο δέρμα, κοκκίνισμα, έντονη φαγούρα και συχνά δυσοσμία.
Η λοίμωξη από μύκητες οφείλεται συνήθως στην υγρασία που «παγιδεύεται» σε θερμό περιβάλλον, όπως το εσωτερικό των παπουτσιών, γι’ αυτό και είναι συνηθέστερη στα πόδια και στα νύχια των ποδιών, αντί για τα χέρια.
Για παράδειγμα, η Τριχοφυτίαση του ποδιού κοινώς «το πόδι του αθλητή», είναι μια λοίμωξη του ποδιού από μύκητες.
Ο κίνδυνος να αναπτύξετε πόδι αθλητή αυξάνεται εάν:
Ιδρώνετε πολύ
Φοράτε κλειστά παπούτσια, ιδιαίτερα εάν έχουν πλαστική επένδυση
Κρατάτε τα πόδια σας βρεγμένα για παρατεταμένες χρονικές περιόδους
Αναπτύξετε μια μικρή βλάβη στο δέρμα ή τα νύχια
Το πόδι αθλητή είναι μεταδοτικό και μπορεί να εξαπλωθεί με την άμεση επαφή ή με την επαφή με αντικείμενα όπως παπούτσια, κάλτσες ή με επιφάνειες σε ντους ή πισίνες.
Στα νύχια
Μπορεί να οφείλεται σε τρείς κατηγορίες μυκήτων, στα δερματόφυτα, σε ζύμες (είδη Candida) και σε νηματοειδείς μύκητες που δεν είναι δερματόφυτα.
Συνήθως κάνει την εμφάνισή του ως μια μικρή, λευκή ή κιτρινωπή κηλίδα η οποία αν αφεθεί, εξαπλώνεται στο νύχι και μπορεί να γίνει πιο παχύ σκουρόχρωμο και με ανώμαλη επιφάνεια. Στην άπω υπονύχιο ονυχομυκητίαση, αφού το νύχι αλλάξει χρώμα, στο τέλος αποκολλάται.
Για την αντιμετώπισή της ονυχομυκητίασης πρέπει οπωσδήποτε να παρθεί ξέμα από τις πλάκες και να γίνει μικροσκοπική εξέταση ώστε να αναγνωριστεί ο ακριβής τύπος του μύκητα.
Ο μύκητας στα νύχια δεν υποχωρεί από μόνος του όπως μπορεί να συμβεί σε κάποιες άλλες μορφές. Απαιτείται να ακολουθηθεί ειδική αγωγή από το δερματολόγο.
Πολλές φορές οι μύκητες που εμφανίζονται στα άκρα επεκτείνονται και στα νύχια.
Δεν υπάρχει κληρονομικότητα παρά μόνο ενδοοικογενειακή μετάδοση γι’ αυτό και πρέπει να τηρούνται
Στα μαλλιά και στα γένια
Τα δερματόφυτα δεν αφήνουν στο απυρόβλητο ούτε την περιοχή των μαλλιών. Η αναγνώριση τους γίνεται μετά από κλινική εξέταση ή και μικροσκοπική εξέταση. Υπάρχουν λοιμώξεις εσωτριχικού και εξωτριχικού τύπου και προσβάλουν συνήθως τα παιδιά. Η δερματοφυτίαση εμφανίζεται με 2 κύριες κλινικές μορφές.
Α) Σε σμηγματοροϊκή μορφή (Microsporum) εφανίζεται με έντονη απολέπιση, ερυθρότητα, λιπαρότητα, ατροφία αποχρωματισμός των τριχών αλλά και πτώση αυτών.
Β) Σε μαύρα στίγματα τα οποία δεν είναι παρά οι κομμένες κομμένες τρίχες σε μια έκταση αλωπεκίας. Η μορφή αυτή είναι μεταδοτική και μπορεί να πάρει έκταση επιδημίας σε χώρους συγκέντρωσης όπως τα σχολεία οι φυλακές κλπ
Γ) το Κήριο είναι μία πολύ φλεγμονώδης μυκητιακή λοίμωξη με πολύ πύον και ευαισθησία του τριχωτού ακόμα και στην επαφή.
Δ) ο Άχωρας επίσης είναι μία σπάνια (στη χώρα μας ο τύπος αυτός εχει σχεδόν εξαφανιστεί) αλλά και πολύ ανθεκτική φλεγμονώδης μυκητιακή λοίμωξη, η οποία εμφανίζεται με ωοειδείς καστανόχρωμες πλάκες, η οποία καταλήγει πολύ συχνά μετά την ενηλικίωση σε μόνιμη απώλεια των τριχών. Συναντάται περισσότερο πλέον σε κάποιες χώρες τις Αφρικής
Η δερματοφυτίαση του τριχωτού της κεφαλής όταν επιμένει στα παιδιά εξετάζουμε την πιθανότητα να υπάρχει και στο τριχωτό της κεφαλής των γονιών αλλά να μη νοσούν κι αυτό να δυσκολεύει την ίαση στα παιδιά.
Οι λοιμώξεις του τριχωτού των παιδιών σήμερα προκαλούνται κυρίως από το είδος (Microsporum canis) που μεταδίδεται στα παιδιά από γάτες και σκύλους. Σε αυτή την περίπτωση εξετάζεται και το ζώο ώστε να θεραπευτεί παράλληλα.
Στη δερματοφυτίαση γενείου (tinea barbae) κλινικά, παρατηρούνται απολεπιστικές, ξηρές, ερυθρές κυκλικές βλάβες, ενίοτε θραυσμένες τρίχες ακόμα και πύον. Να σημειώσουμε ότι αυτή η μορφή πολλές φορές καταλήγει σε μόνιμη αλωπεκία.
Στα γεννητικά όργανα
Η καντιντίαση δεν ανήκει στις σεξουαλικώς μεταδιδόμενες ασθένειες, όμως αυτό δεν αποκλείεται να συμβαίνει σε ορισμένες περιπτώσεις.
Η διάγνωση βασίζεται στο ιστορικό, στην κλινική εικόνα του ασθενούς και σε συμπληρωματικές εξετάσεις. Τα συμπτώματα στις γυναίκες είναι κυρίως είναι φαγούρα, ερεθισμός (πρήξιμο και κοκκίνισμα του αιδοίου) φλεγμονή στο αιδοίο και στον κόλπο, κολπικές εκκρίσεις, πόνος.
Στους άνδρες συνήθως το άκρο του πέους παρουσιάζει μικρές πληγές ή είναι καλυμμένο με λευκό επίχρισμα και ίσως υπάρχουν εκκρίσεις από το πέος.
Η άμεση συλλογή υλικού από τον κόλπο, το αιδοίο ή το πέος και η εξέτασή του κάτω από το μικροσκόπιο, μπορούν να τεκμηριώσουν τη μόλυνση από κάντιτα (candida).
Οι ομάδες ασθενών που είναι ευπαθείς στις μυκητιάσεις των γεννητικών οργάνων περιλαμβάνουν τους διαβητικούς, τις έγκυες γυναίκες, τους ασθενείς που λαμβάνουν αντιβίωση, γυναίκες που παίρνουν αντισυλληπτικά, τους καρκινοπαθείς, ασθενείς που παίρνουν χημειοθεραπεία, ασθενείς που έχουν μειωμένη άμυνα του οργανισμού.
Στο στόμα
Μύκητες μπορούμε να συναντήσουμε ακόμα και στην στοματική κοιλότητα.
Υπό φυσιολογικές συνθήκες, ο μύκητας Candida Albicans βρίσκεται στη φυσιολογική χλωρίδα του στόματος πολλών ανθρώπων χωρίς να δημιουργεί προβλήματα.
Όταν, όμως αρχίζει να πολλαπλασιάζεται υπέρμετρα, προκαλείται μόλυνση του στόματος, με αποτέλεσμα την εκδήλωση μυκητιασικής στοματίτιδας. Συνήθως ξεκινά από τη γλώσσα και σταδιακά επεκτείνεται στα ούλα, στο εσωτερικό των παριών, στον ουρανίσκο με τη μορφή λευκών λευκοκίτρινων ή και κόκκινων πλακών. Τα συμπτώματα συνήθως είναι το αίσθημα καύσου στη γλώσσα και στο λαιμό, αλλοίωση γεύσης, και σε πιο βαριές περιπτώσεις πόνος
(στο στόμα και στο λαιμό) αλλά και πυρετός.
Στα μαξιλάρια
Τα μαξιλάρια εκτός της πληθώρας ακάρεων που περιέχουν, συχνά φιλοξενούν τουλάχιστον 4 (μέχρι και 16 ) διαφορετικά είδη μυκήτων, οι οποίοι τρέφονται από τα απορρίμματα των ακάρεων.
Ένα μαξιλάρι μπορεί να περιέχει πέραν του ενός εκατομμύριου σπορίων μυκήτων.Οι μύκητες όπως ο Ασπέργιλλος, είναι υπεύθυνοι για σοβαρές παθήσεις σε ασθενείς με μειωμένη άμυνα του οργανισμού τους, αλλά είναι και αιτία επιδείνωσης αλλεργικών καταστάσεων όπως το άσθμα.Μεταφέρεται από τον αέρα και είναι ευρέως διαδεδομένος. Όταν υπερισχύει της άμυνας του ανθρώπινου οργανισμού, εισβάλλει κυρίως στα ιγμόρεια και στους πνεύμονες. Μπορεί επίσης να εισβάλει και σε άλλα όργανα όπως ο εγκέφαλος.
Συστήνεται η τακτική απολύμανση των μαξιλαριών και κατά καιρούς η αλλαγή τους, όπως επίσης και η χρήση ειδικών μαξιλαροθηκών που προστατεύουν από ακάρεα και μύκητες.
Γνωρίζοντας ότι οι μύκητες ευνοούνται σε υγρά, σκοτεινά και κλειστά μη καλά αεριζόμενα μέρη, προληπτικά συνιστάται καλό στέγνωμα των μαλλιών πριν ξαπλώσουμε και καλό αερισμό των μαξιλαριών σε περίπτωση που έχουμε ιδρώσει κατά τον ύπνο.
Αντιμετώπιση
Γενικότερα Τα δερματόφυτα δεν είναι επικίνδυνα για τον οργανισμό. Είναι όμως αντιαισθητικά όταν είναι σε εμφανή σημεία και ενοχλητικά όταν προκαλούν ερεθισμούς και φαγούρα.
Το πρώτο που πρέπει να κάνουμε είναι να επισκεφθούμε τον Δερματολόγο για να γίνει κλινική εξέταση κι αν κρίνει ο ίδιος απαραίτητο να γίνουν περαιτέρω εξετάσεις ή καλλιέργεια ώστε να εξακριβωθεί το ακριβές είδος
Η κάθε περίπτωση είναι διαφορετική. Σε πολλές περιπτώσεις εάν δε τηρηθούν σωστά οι οδηγίες μπορεί μία απλή κατάσταση να γίνει ιδιαίτερα κουραστική και να ταλαιπωρεί τον ασθενή αρκετό καιρό.
Στην περίπτωση των μυκήτων ισχύει το : «η πρόληψη είναι η καλύτερη θεραπεία».
Το Καθημερινό πλύσιμο με αλλαγή καθαρών και σιδερωμένων εσωρούχων.
Καλό στέγνωμα του σώματος με σχολαστικότητα στις πτυχές του σώματος, ακόμη κι ανάμεσα στα δάχτυλα των ποδιών
Άτομα με ευπάθεια στους μύκητες των ποδιών πρέπει να προτιμούν υποδήματα που εξασφαλίζουν καλό αερισμό του ποδιού. Να αποφεύγουν συνθετικά καθώς και υφασμάτινα παπούτσια και να μη φοράνε τα ίδια καθημερινά ώστε να προλαβαίνουν να αεριστούν και να στεγνώσουν.
Η απώλεια βάρους σε υπέρβαρους ανθρώπους, η ρύθμιση του σακχάρου στους διαβητικούς ασθενείς.
Αντιμετώπιση της έντονης εφίδρωσης.
Χρήση πετσέτας στις παραλίες, καθώς και σαγιονάρες σε κοινόχρηστους χώρους όπως ντουζιέρες, σάουνες, πισίνες κ.λ.π.
Τα ανθρωπόφιλα είδη, πρέπει να αντιμετωπίζονται γρήγορα όχι μόνο γιατί μεταδίδονται πολύ εύκολα αλλά και επειδή προκαλούν ερεθισμό του δέρματος και μπορούν να συσχετιστούν με σοβαρές βακτηριακές μολύνσεις.
Οι μύκητες απ’ όπου κι αν προέρχονται, θα πρέπει να αντιμετωπίζονται το συντομότερο, ώστε να μη γίνεται χρόνια η κατάσταση και διαιωνίζεται επ’ αόριστο. Σε κάποιες περιπτώσεις σπάνια βέβαια η κατάσταση μπορεί να γίνει μη αναστρέψιμη.
